1 lipca Polska objęła przewodnictwo w Grupie Wyszehradzkiej, której 30. rocznica założenia obchodzona będzie w 2021 roku.

Z tej okazji Instytut Polski w Wiedniu, we współpracy z Międzynarodowym Centrum Kultury (MCK) w Krakowie, Instytutem Regionu Naddunajskiego i Europy Środkowej (IDM) oraz Akademią Dyplomatyczną w Wiedniu zorganizował debatę zatytułowaną “Europa Środkowa. Nowe Spojrzenie”. - Przyszłoroczną 30. rocznicę powstania Grupy Wyszehradzkiej można odczytać jako udaną z punktu widzenia przystąpienia krajów Wyszehradzkich do NATO i Unii Europejskiej. Współpraca w ramach Grupy Wyszehradzkiej jest dziś jednym z priorytetów polskiej polityki zagranicznej. Wysiłki polskiej dyplomacji, a także nasze bliskie relacje z partnerami z Czech, Węgier i Słowacji już przynoszą owoce, gdyż Grupa Wyszehradzka postrzegana jest jako marka w Unii Europejskiej - podkreślił Rafał Sobczak, dyrektor Instytutu Polskiego w Wiedniu.

Wydarzenie w formule online oparte było na kanwie książki „Nowe spojrzenie na Europę Środkową” autorstwa dr Emila Brixa i dr Erharda Buska. Jest to 15. tom serii Biblioteka Europy Środka pod redakcją prof. Jacka Purchli wydawanej przez Wydawnictwo MCK. W wiedeńskiej debacie udział wzięli: prof. Jacek Purchla, historyk sztuki i ekonomista, specjalista z zakresu dziedzictwa kulturowego i historii miast, założyciel i w latach 1991–2018 dyrektor Międzynarodowego Centrum Kultury w Krakowie, dr Erhard Busek, były wicekanclerz i były minister nauki i edukacji. Od 1995 przewodniczący zarządu IDM oraz ambasador dr Emil Brix, historyk, dyplomata, były austriacki konsul generalny w Krakowie, dyrektor Austriackiego Forum Kultury w Londynie, austriacki ambasador w Moskwie oraz Londynie, a od 2017 roku dyrektor Akademii Dyplomatycznej w Wiedniu. Dyskusję moderował redaktor Otmar Lahodynski, przewodniczący Association of European Journalists (AEJ) zajmujący się tematami Europy Środkowej i Wschodniej oraz świadek wydarzeń lat 80. tych w Polsce.

- Dr Busek i dr Brix są budowniczymi mostów pomiędzy Wiedniem i Krakowem. Ich książka stanowi bowiem aktualny manifest dwóch austriackich intelektualistów. Dla nas w Polsce jest ona swego rodzaju lustrem, w którym należy się przeglądać oraz przyczynkiem do rozważań nad wspólnym losem państw Europy Środka – zaznaczył prof. Purchla. Jak dodał „Europa Środkowa jest dla całego kontynentu regionem nadziei. W taki oto sposób jest ona postrzegana przez dwóch Wiedeńczyków, którzy właściwie zdiagnozowali szczególną rolę naszego regionu dla przyszłości całej Europy”.

Dr Erhard Busek podkreślił, iż „państwa Europy środkowej poprzez swoją historię przynależności do Związku Radzieckiego nie powinny stanowić we wspólnocie europejskiej jej przeszłości, a właśnie przyszłość. Przyszłość wspólnoty kształtuje się bowiem właśnie w Europie Środkowej.” Busek zwrócił uwagę także na poczucie jedności łączące państwa Europy Środkowej – Państwa środkowoeuropejskie różnią się od siebie pod względem języka, jednak mimo tego rozumieją się wzajemnie. Z tego właśnie powinna czerpać cała Europa. Ambasador Brix mówiąc o krajach Grupy Wyszehradzkiej zwrócił uwagę na fakt niewystarczających mechanizmów Unii Europejskiej w sferze jednoczenia nowych państw członkowskich – Unia Europejska przyjęła bowiem nowych obywateli, zapominając jednak o tym, iż każde z państw niesie ze sobą historyczny bagaż doświadczeń. Świadomość i zrozumienie kulturowej różnorodności państw członkowskich stanowi zatem istotny punkt, który wprowadzić należy do toczącej się wokół Unii Europejskiej debaty.

W dyskusji poruszone zostały także kwestie bieżącej sytuacji politycznej w krajach naszego regionu, jak również toczące się negocjacje w sprawie budżetu Unii Europejskiej oraz przestrzegania zasad praworządności. - Po przeczytaniu raportu Unii Europejskiej dotyczącego praworządności państw członkowskich mogę stwierdzić, iż każde z 27 państw boryka się z problemami w tym obszarze. Nie należy jednak tego problemu politycznie instrumentalizować. Dyskusja na ten temat nie powinna toczyć się w politycznych gremiach Unii Europejskiej, gdyż automatycznie czyni ją to polityczną - powiedział ambasador Emil Brix. - Dialog stanowi podstawę, na której budować powinniśmy współpracę państw Europy Środkowej, ale także w ramach UE. Unia Europejska zrzesza bowiem państwa o różnych doświadczeniach historycznych czy modelach ekonomicznych. Bez dialogu nie będzie zatem możliwe wspólne wypracowanie kompromisów niezbędnych do funkcjonowania europejskiej wspólnoty – zaznaczył dyrektor Sobczak. W ocenie Sobczaka dotychczasowa kwesta zagadnień wokół praworządności bazuje na konkretnych traktatowych postanowieniach Unii Europejskiej, które, w obliczu obecnej sytuacji związanej z brakiem jednomyślności w sprawie planowanego budżetu, próbowane są być zastępowanymi nowymi mechanizmami, które mają poza traktatowy charakter. - Pojawia się zatem pytanie czy tego typu postępowanie nie godzi w zasadę przestrzegania traktatowych zapisów w ramach samej Unii Europejskiej oraz decyzji Rady Europejskiej podjętych w lipcu tego roku – zaznaczył Sobczak.