Jakie prawo stosuje się w procesie rozwodowym między małżonkami, którzy nie mieszkają w Austrii lub mają różne obywatelstwa?

 – Ten fakt należy ocenić zgodnie z tzw. statutem osobowym (prawo kraju, którego ma się obywatelstwo) małżonków, a w przypadku jego braku – zgodnie z ostatnim wspólnym statutem osobowym, jeżeli jeden z małżonków go zachował. Jeżeli nie mają oni wspólnego statutu osobowego lub żaden z nich go nie zachował, stosuje się prawo kraju, w którym oboje małżonkowie mają lub mieli swój zwykły pobyt. Jeżeli mają oni swój zwykły pobyt w różnych państwach, stosuje się prawo kraju, w którym oboje małżonkowie mieli swój wspólny ostatni zwykły pobyt. Jeżeli nigdy nie mieli oni zwykłego pobytu w tym samym państwie lub żadne z małżonków już nie ma swojego zwykłego pobytu w tym państwie, rozwód należy ocenić zgodnie ze statutem osobowym skarżącego małżonka obowiązującym w momencie rozwodu. Dotyczy to również sytuacji, w której według obowiązującego prawa ze względu na podnoszone fakty nie można orzec rozwodu małżeństwa. Przykład I: Obydwoje są obywatelami Polski i mieszkali ostatnio w Wiedniu. W tym przypadku rozwód przeprowadzany jest przed austriackim sądem okręgowym danej dzielnicy, w której mieszkali. Ten sąd zastosować musi natomiast polskie prawo. Przykład II: Jeden z małżonków jest obywatelem Polski, drugi natomiast obywatelem Austrii i ostatnie wspólne miejsce zamieszkania było w Austrii. W tym przypadku rozwód również przeprowadzany jest przed austriackim sądem okręgowym danej dzielnicy, w której mieszkali. Tym razem sąd zastosować musi prawo austriackie.

Jestem najemcą mieszkania, z którego się niebawem wyprowadzam. Czy muszę zapłacić za koszty remontu mieszkania?
– Naprawy bezpośrednio wynikające ze zniszczeń obciążają najemcę, o ile powstały z jego winy i nie są wynikiem normalnego zużycia mieszkania. Zniszczenia wynikające z normalnego użycia mieszkania, takie jak wymalowanie ścian, obejmuje inna regulacja. Czy najemca musi mieszkanie wyremontować lub czy wynajemca może żądać zwrotu kosztów remontu mieszkania, zależy od tego, czy wynajmuje on mieszkanie w ramach działalności gospodarczej, czy w celu prywatnym. Dodatkowo należy sprawdzić, co zostało uzgodnione w umowie o wynajem mieszkania.

Jeśli mieszkanie zostało wynajęte u prywatnego wynajemcy i w umowie zostało uzgodnione, że mieszkanie jest przy opuszczeniu do wyremontowania na koszt lokatora, to lokator jest odpowiedzialny za wymalowanie. Jeśli w umowie brakuje takiego uzgodnienia, to mieszkanie jest do oddania w takim stanie, w jakim zostało wynajęte.

Jeśli mieszkanie zostało wynajęte u wynajemcy w ramach jego działalności gospodarczej, to jest do oddania w takim stanie, w jakim zostało wynajęte, tzn. że nie musi zostać wymalowane, jeśli ściany nie zostały zniszczone lub zmienione. To obowiązuje nawet w tym wypadku, jeśli w umowie o wynajem zostało uzgodnione, że mieszkanie jest do wymalowania. W tym wypadku taka umowa jest bezprawna i nie zobowiązuje lokatora.

Mąż i ja jesteśmy po rozwodzie i mamy dwoje dzieci. Obydwoje dzielimy między sobą władzę rodzicielską. Z różnych względów chcę, aby nasze dzieci mieszkały u moich rodziców w Polsce, na co nie zgadza się były mąż. Czy mogę dzieci do nich na stałe zawieźć?
– Bez zgody ojca, który również ma prawo do opieki nad dziećmi, nie można dzieci wywieźć z kraju. Zgodnie z tą Konwencją bezprawne uprowadzenie lub zatrzymanie dziecka ma miejsce wtedy, gdy nastąpiło naruszenie prawa do opieki wykonywanego przez rodziców. Konwencja przewiduje następujące wyjątki: 1. osoba domagająca się powrotu dziecka, a mająca prawo do opieki nad nim, prawa tego nie wykonywała, 2. osoba mająca prawo do opieki nad dzieckiem zgodziła się na wyjazd dziecka za granicę lub zaakceptowała taki wyjazd po uprowadzeniu lub zatrzymaniu (w takim przypadku najlepiej mieć zgodę na piśmie, jeżeli była jedynie wyrażona ustnie, sąd będzie musiał przeprowadzić postępowanie dowodowe dla poczynienia takiego ustalenia), 3. istnieje poważne ryzyko, że powrót mógłby narazić dziecko na szkodę fizyczną lub psychiczną lub w jakikolwiek inny sposób postawić je w sytuacji nie do zniesienia, 4. dziecko, które osiągnęło odpowiedni wiek i stopień dojrzałości, sprzeciwia się powrotowi do państwa miejsca stałego pobytu, 5. powrót dziecka nie byłby dopuszczalny w świetle podstawowych zasad dotyczących ochrony praw człowieka i podstawowych wolności w państwie, do którego dziecko zostało wywiezione, 6. od chwili uprowadzenia lub zatrzymania dziecka do chwili złożenia wniosku we właściwym sądzie lub organie administracyjnym upłynął okres dłuższy niż rok.

W postępowaniu sądowym grozi matce zarzut uprowadzenia dzieci. Ojciec na podstawie Konwencji Haskiej dotyczącej uprowadzenia dziecka ma możliwość wniesienia wniosku sądowego w celu sprowadzenia dzieci z powrotem do Austrii. Matce grozi więc postępowanie sądowe, które również może skończyć się ukaraniem matki (no i oczywiście nakazem powrotu dzieci).

Aleksandra T. Fux