Moja żona spodziewa się dziecka. Ja jestem zatrudniony jako pracownik. Czy z tytułu porodu coś mi się należy? Jakie mam prawa?

– W Austrii istnieje wiele możliwych przywilejów, które należą się ojcu z tytułu narodzin dziecka. Jednym z nich jest dodatkowy urlop (Sonderurlaub). Ten urlop należy się jednak tylko pracownikom objętym tzw. umową zbiorową (Kollektivvertrag). Tylko ta umowa przewiduje możliwość dodatkowego urlopu. Jego długość też jest uregulowana w umowie zbiorczej i wynosi od jednego do trzech dni. Jeśli dany pracownik natomiast nie jest objęty umową zbiorową, to dodatkowy urlop mu nie przysługuje. W tym przypadku ojciec może więc tylko zażądać urlopu płatnego, o ile taki mu jeszcze przysługuje (regularny urlop to 5 tygodni w roku). Oczywiście na taki urlop pracodawca może się zgodzić, ale nie musi. Jeśli pracodawca zgody nie wyrazi, to pracownik może taką zgodę zastąpić decyzją sądową, jeśli ma na to uzasadnione powody (w tym przypadku można te powody potwierdzić).
Kolejną możliwością jest zwolnienie lekarskie, które jest umotywowane koniecznością opieki (Pflegefreistellung). Jeśli stan zdrowia dziecka lub matki pogorszy się w takiej mierze, że konieczna jest opieka nad matką i dzieckiem lub tylko nad dzieckiem (jeśli matka nie jest w stanie), to ojcu należy się zwolnienie z obowiązku wykonywania pracy w wysokości jednego tygodnia rocznie (=5 lub 6 dni pracy). Niezbędne jest potwierdzenie lekarskie, z którego wynika, że ta opieka jest konieczna (Pflegefreistellung). W pewnych przypadkach może należeć się dodatkowy tydzień (czyli w sumie dwa tygodnie) na opiekę.
Ponadto od kilku lat ojcowie mają możliwość pójścia na karencję (tzw. Väterkarenz): W zależności od wybranego przez matkę modelu karencji prawo do niej ma też ojciec dziecka. Obecnie istnieją następujące modele: 30 + 6 (30 miesięcy matka + 6 miesięcy ojciec) lub 20 +4 (24 miesiące matka + 4 miesiące ojciec) lub 15 + 3 (15 miesięcy matka + 3 miesiące ojciec) lub 12 + 2 (12 miesięcy matka + 2 miesiące ojciec). Istnieje jednak warunek mówiący, że matka i ojciec mieszkają z dzieckiem pod jednym dachem. Jeśli ojciec wybierze karencję, musi zgłosić to pracodawcy najpóźniej w 8 tygodniu od narodzin dziecka. Karencja ojca rozpoczyna się zawsze po karencji matki. W tym okresie pracownikowi nie należy się pensja od pracodawcy, tylko Kinderbetreuungsgeld, który wypłacany jest przez Republikę Austrii.
Istnieje też możliwość, a konkretnie prawo do zmniejszenia etatu pracy (Elternteilzeit): Teoretycznie ojciec ma prawo do zmniejszenia etatu po porodzie dziecka, ale obowiązuje to tylko w przypadku gdy: jest w firmie zatrudniony od co najmniej 3 lat i firma zatrudnia więcej niż 20 pracowników. Jeśli te warunki nie są spełnione, to takiego przywileju nie można wymusić. Istnieje jednak możliwość uzgodnienia tego z pracodawcą (na co on oczywiście może, ale nie musi się zgodzić). Także w tym przypadku warunkiem jest wspólne zamieszkiwanie pod jednym dachem matki, ojca i dziecka.
Ochrona przed zwolnieniem (Kündigungsschutz). Ojcu nowo narodzonego dziecka należy się w dwóch przypadkach ochrona przed zwolnieniem z pracy:
• jeśli wybierze on karencję (obojętnie który model) – to ochrona przed zwolnieniem obowiązuje od momentu zgłoszenia pracodawcy zamiaru wzięcia karencji (najwcześniej jednak 4 miesiące przed przejściem na karencję) do 4 tygodni po zakończeniu karencji;
• jeśli wybierze pracę w niepełnym wymiarze godzin (też w przypadku uzgodnienia z pracodawcą) – pracownik (ojciec) nie może zostać zwolniony od momentu zgłoszenia pracodawcy (lub uzgodnienia) zamiaru zmniejsznia wymiaru godzin (najwcześniej jednak 4 miesiące przed przejściem na mniejszy etat) do 4 tygodni po zakończeniu mniejszego etatu.
Ewentualne ulgi finansowe. Ze względu na narodziny dziecka są możliwe pewne ulgi finansowe w formie innego naliczania podatku lub przyznania tzw. Steuerfreibeträge. Z tego powodu pracodawca jednego z pracowników powinien zgłosić fakt narodzin dziecka do księgowości, która nalicza pensję. Ponadto od narodzin dziecka należy się rodzicom Familienbeihilfe. Tutaj należy złożyć wniosek w urzędzie skarbowym.

Jestem od dwóch miesięcy na chorobowym. W ubiegłym tygodniu otrzymałam zwolnienie z pracy (w trybie normalnym). Czy pracodawca może mnie na chorobowym zwolnić?
– Zwolnienie w trybie normalnym (Kündigung) nie ma wymogu argumentacji lub spełnienia pewnych warunków poza zachowaniem ustawowo lub w umowie przewidzianych terminów zwolnienia. Pracodawca może więc także w czasie chorobowego zwolnić pracownika. Zwolniony z kolei ma możliwość podważenia tego zwolnienia przed sądem pracy. Na to konieczne są powody. Jednym z nich jest np. sprzeczność socjalna (Sozialwidrigkeit). Tutaj argumentować można, że dla pracownika zwolnienie go w czasie chorobowego ma o wiele cięższe konsekwencje niż dla pracodawcy, którego to nie dotyka socjalnie. Podważenie takiego zwolnienia należy zrobić w przeciągu dwóch tygodni, a jeśli w firmie istnieje rada zakładowa, która wyraziła zgodę na zwolnienie danego pracownika, w ciągu tygodnia od otrzymania zwolnienia. W tym celu należy wnieść pozew sądowy (Kündigungsanfechtung) do sądu pracy (Arbeits- und Sozialgericht). W razie wygranej zwolnienie jest anulowane i pracodawca musi wypłacić zaległe pensje od zwolnienia do prawnomocnej decyzji sądowej plus odsetki i pokryć koszty procesu.

Trzy miesiące temu pożyczyłam mojej znajomej 1000 euro i umówiłyśmy się, że mi odda za miesiąc. Po miesiącu nie miała jednak tych pieniędzy, więc przyniosła mi w zastaw kilka złotych łańcuszków i obiecała, że po dalszych czterech tygodniach zwróci mi te pieniądze, a ja z kolei mam jej wtedy oddać te łańcuszki. Te cztery tygodnie dawno minęły, a ja pieniędzy nadal nie otrzymałam. Czy mogę te łańcuszki sprzedać i zatrzymać uzyskane pieniądze?
– W tym przypadku doszło między paniami do zawarcia umowy o pożyczkę. Początkowo umowa przewidywała zwrot sumy pożyczki w ciągu jednego miesiąca. Po miesiącu ta umowa została w ten sposób zmieniona, że zwrot przesunięty został o cztery tygodnie i ponadto pożyczkodawca otrzymał od pożyczkobiorcy zastaw (kaucję) na przypadek niespełnienia zobowiązania, czyli spłaty pożyczki w uzgodnionym czasie. Ten przypadek teraz nastąpił, przez co Pani – jako pożyczkodawca – jak najbardziej ma prawo do spieniężenia tego zastawu w celu zapokojenia długu. Oczywiście jeśli dochód ze sprzedaży kaucji nie wystarczy na spłatę sumy pożyczki, to ma Pani dalej roszczenia wobec znajomej na zapłatę różnicy. Jeśli natomiast dochód przekroczy pożyczoną sumę, to tę różnicę należy pożyczkobiorcy oddać.