- Informacja jest wstępem do sukcesu, do ułożenia sobie życia w innym kraju - mówi polskojęzyczna doradczyni Centrum, mgr Iwona Kryńska.

 Z jakimi sprawami można się zwracać do Was o pomoc?
- Zajmujemy się min. doradztwem zawiązanym ze sprawami pobytowymi i sprawami dostępu do rynku pracy w Austrii. Wprawdzie dla obywateli ośmiu tzw. nowych krajów UE, w tym także Polski, kończy się w maju tego roku 7-letni okres przejściowy związany z ograniczeniami dostępu do austriackiego rynku pracy dla pracowników niesamodzielnych, ale nie należy zapominać o jakże ważnych dla legalizacji pobytu na terenie państwa austriackiego przepisach osiedleńczych. Ważne jest, żeby obywatel polski, decydując się na osiedlenie na terenie Austrii dowiedział się, gdzie musi się udać i jakie warunki powinien spełniać, aby zalegalizować swój pobyt. Nasi obywatele mylą często, wydawaną przez biuro meldunkowe kartę meldunkową - Meldezettel, z wymaganym od 1 stycznia 2006 roku przez przepisy prawa osiedleńczego poświadczeniem zameldowania i legalności pobytu – Anmeldebescheinigung i są przekonani, że meldunek wystarcza. Tymczasem, pomimo wytycznych o swobodnym przepływie osób w obrębie Unii Europejskiej obowiązuje zasada, że jeśli przebywa się w Austrii do trzech miesięcy - jest to pobyt turystyczny - to wystarczy zameldowanie, ale jeżeli chce się tutaj osiedlić, to w ciągu miesiąca, po upływie tychże trzech miesięcy, trzeba złożyć w Urzędzie do Spraw Pobytu - Magistrat 35 (Aufenthaltsbehörde - MA 35) wniosek o potwierdzenie zameldowania i legalności pobytu – czyli wniosek o w/w Anmeldebescheinigung. Dokument ten wymagany jest w wielu urzędach, np. Urzędzie Finansowym, Socjalnym, ubezpieczalniach. Ponadto obywatele krajów UE będący w posiadaniu Anmeldebescheinigung nabywają po pięciu latach nieprzerwanego i legalnego pobytu na terenie kraju prawo do pobytu stałego, co na wniosek osoby zainteresowanej zostaje potwierdzone przez MA 35 poprzez wystawienie karty pobytu stałego - Bescheinigung des Daueraufenthaltes.
Wracając do wymaganych warunków: aby osiedlić się w Austrii należy mieć wystarczające środki na utrzymanie (pracę, emeryturę, oszczędności, względnie udowodnić, że jest się na utrzymaniu współmałżonka czy też partnera), posiadać pełne ubezpieczenie zdrowotne - wiadomo, że polskie ubezpieczenie nie pokrywa wszystkiego, na przykład długotrwałego leczenia, czy niektórych zabiegów szpitalnych, no i zameldowanie na pobyt stały - i to obowiązuje nadal, mimo że jesteśmy w Unii Europejskiej. Trzeba oczywiście pamiętać, że zgodnie z przepisami, zgłoszone do 31.12.2005 roku w urzędzie meldunkowym stałe miejsce zameldowania i posiadane karty meldunkowej - Meldezettel uważane jest za równoznaczne z Anmeldebescheinigung.
Każdy kraj europejski ma swoje przepisy wewnętrzne, regulujące sprawy pobytu osób z innych krajów i trzeba ich przestrzegać. Nasi obywatele, zgłaszający się do mnie po poradę są często zdziwieni, że dane świadczenie socjalne, rodzinne, czy na wypadek bezrobocia im nie przysługuje, bo na przykład zaniedbali udokumentowanie, wymaganego na podstawie przepisow ubezpieczenia dla bezrobotnych, przepracowanego minimum okresu zatrudnienia (52 tygodnie) na tutejszym terenie, czy chociażby legalnego pobytu w Austrii przez ponad pięć lat.

Czy i można uzyskać u Państwa także formacje o świadczeniach socjalnych?
- Tak, jest to istotny dział naszego poradnictwa: jakie świadczenia socjalne, rodzinne, emerytalne itd. przysługują w Austrii, kiedy i czy w ogóle mi przysługują. Na przykład: na jakich warunkach można się starać o zasiłek rodzinny - Familienbeihilfe. W jakiej wysokości będzie on wypłacany, jeżeli np. dzieci osoby pracującej w Austrii mieszkają w Polsce?
Była u nas na przykład osoba, której w Austrii wypłacono niepełny zasiłek rodzinny. Okazało się, że mąż tej pani, mieszkający z dziećmi w Polsce, zrzekł się dobrowolnie pobierania zasiłku rodzinnego, skoro wystąpiono o jego przyznanie w Austrii. Austriackiego Urzędu Finansowego nie interesuje - i jest to tendencja wzrastająca - dlaczego ktoś w kraju zamieszkania dzieci zrzeka się przysługującego mu zasiłku, tylko wypłaca różnicę pomiędzy wysokością omawianych świadczeń. Jeżeli dzieci wychowują się, to znaczy ich główny ośrodek życia znajduje się w kraju pochodzenia osoby zatrudnionej w Austrii (tak jak w tym przypadku w Polsce) i istnieje tam możliwość uzyskania równorzędnego świadczenia, to powinno być ono tam pobierane, natomiast osoba pracująca w Austrii otrzymuje tenże zasiłek pomniejszony o sumę wypłaconą w kraju pochodzenia. Chyba że na podstawie obowiązujących przepisów prawnych (w tym przypadku polskich) zasiłek taki w kraju pobytu dziecka danej osobie nie przysługuje, gdyż np. przekroczyła dochody uprawniające ją do jego pobierania. Fakt ten należy udokumentować, przedkładając w miejscowym Urzędzie Finansowym odpowiednie, oficjalne pismo urzędu właściwego do udzielania świadczeń rodzinnych w kraju pobytu dziecka.

Ważną kwestią są na pewno sprawy dotyczące możliwości podjęcia pracy w Austrii.
- Jak najbardziej, przecież zatrudnienie to podstawa naszej egzystencji. Do tej pory obywatel kraju należącego do tzw. nowej Unii Europejskiej, a więc miedzy innymi obywatel polski, mógł podjąć pracę w Austrii, jeżeli firma chcąca go zatrudnić złożyła do austriackiego Urzędu Pośrednictwa Pracy (AMS) wniosek o jego zatrudnienie - Beschäftigungsbewilligung. W dniu 1 maja tego roku tracą ważność (w stosunku do obywateli państw, które przystąpiły do Unii Europejskiej w 2004 roku) wspomniane już przeze mnie przepisy przejściowe. Należy jednak pamiętać, że sam swobodny dostęp do rynku pracy nie gwarantuje nikomu zatrudnienia. Podstawą sukcesu na tym polu jest znajomość języka niemieckiego. Nie wystarczą tylko dobre kwalifikacje, trzeba je jeszcze odpowiednio uwypuklić w trakcie np. rozmowy kwalifikacyjnej, aby przekonać swojego potencjalnego pracodawcę, że spełnia się jego wymagania i jest się niezbędną osobą w jego firmie. W każdym zawodzie duże znaczenie ma także praktyka. Oczywiście, że w niektórych sytuacjach znakomite kwalifikacje mogą zniwelować na jakiś czas braki językowe, ale trzeba mieć przecież możliwość udowodnienia tych kwalifikacji.

Na jaką pomoc można więc liczyć, jeśli chodzi o pracę?
- Pomagamy w aktywnym szukaniu pracy. Piszemy np. życiorysy, pisma motywacyjne po niemiecku, tłumaczymy - ale tylko dla celów rynku pracy, gdzie nie jest wymagane tłumaczenie przez tłumacza przysięgłego – świadectwa i inne dokumenty, np. świadectwa szkolne, śwadectwa pracy. Uczulamy dane osoby na to, co jest ważne w trakcie poszukiwania pracy: jak się zaprezentować przyszłemu pracodawcy, na co uważać, co podkreślać, a co lepiej pomijać milczeniem.

Szukamy też w Internecie ofert pracy. Ja robię to na przykład dla moich klientów, którzy nie mają dostępu do Internetu. Reszta już zależy od klienta: to on musi wysłać swój
życiorys i to on musi ustalić termin i udać się na rozmowę z pracodawcą, w trakcie której musi umieć wykazać się swoimi kwalifikacjami.
Zajmujemy się także informowaniem, co można zrobić i gdzie się udać, jeśli ktoś stracił pracę, bo został zwolniony lub jego jego firma splajtowała. W zależności od wypracowanych uprawnień informujemy o możliwościach dalszego finansowego zabezpieczenia, takich jak np. zasiłek dla bezrobotnych, zasiłek doraźny, czy przejsciowy. Informujemy o możliwości, względnie obowiązku zameldowania się w Urzędzie Pośrednictwa Pracy (AMS), a w dalszej kolejności: kto może się tam zameldować, komu i na jakich warunkach, jaki rodzaj zasiłku przysługuje, jaki wniosek, czy podanie należy złożyć, jak długo będzie mógł być odnośny zasiłek pobierany i pod jakimi warunkami. Krótko podsumowując, także kwestie związane z zasiłkami z tytułu wykonywanej pracy podlegają zakresowi naszego poradnictwa.
Natomiast w przypadkach, gdy pracodawca nie wywiązuje się ze swoich obowiązków, np. nie wypłacił zaległego urlopu czy zaległych poborów – informujemy o możliwościach interwencji i najczęściej ustalamy dla takich osób termin porady w Izbie Pracowniczej - Arbeiterkammer.

A jeśli ktoś ma pytania odnośnie emerytur i rent?
- W tym zakresie także pomagamy, choć jest to obszar dopiero w ostatnich latach zyskujący zainteresowanie naszych polskich klientów, z uwagi na coraz większą grupę osób wchodzących w wiek emerytalny i posiadających zarówno w Polsce, jak i w Austrii okresy ubezpieczeniowe. Osobom zainteresowanym udzielamy informacji, na czym polega polsko-austriacka umowa o wzajemnym zabezpieczeniu socjalnym, tłumaczymy, jak są zaliczane lata pracy, w jaki sposób są wypłacane emerytury, jakie dokumenty są niezbędne, aby uzyskać świadczenia emerytalno-rentowe, a w sytuacjach koniecznych nawiązujemy kontakt z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych w Tarnowie, zajmującym się realizacją umów międzynarodowych.

Czy wiele osób zwraca się z pytaniami dotyczącymi obywatelstwa austriackiego?
- Od przystąpienia Polski do Unii Europejskiej zainteresowanie to bardzo spadło. Myśli się bardziej o obywatelstwie dla dzieci, niż dla siebie. Według obowiązujących aktualnie przepisów dotyczacych nabycia obywatelstwa, obywatele Unii Europejskiej i Europejskiego Obszaru Gospodarczego mogą, po spełnieniu przesłanek ogólnych, już po 6 latach legalnego, nieprzerwanego pobytu na terenie Austrii starać się o nadanie obywatelstwa. Dotyczy to również osób urodzonych w Austrii. Jeśli są niepełnoletnie, wniosek o nadanie obywatelstwa musi być złożony naturalnie poprzez opiekunów prawnych. Natomiast 14-latek uprawniony jest osobiście złożyć taki wniosek, pod warunkiem zgody opiekuna prawnego i po spełnieniu wymaganych przesłanek ogólnych i okresów pobytu. Dzieci urodzone w rodzinach, w których rodzice mają różne obywatelstwa, np. polskie i austriackie, mogą posiadać do 18 roku podwójne obywatelstwo. Z chwilą osiągnięcia dojrzałości, powinny się jednego zrzec. Obywatelami austriackimi są z chwilą urodzenia dzieci pochodzące ze związku małżeńskiego, jeżeli jedno z rodziców jest obywatelem austriackim oraz dzieci pozamałżeńskie, jeżeli matka jest obywatelką austriacką. Natomiast dzieci pozamałżeńskie, których ojcowie są obywatelami austriackimi, uprawnione są do otrzymania obywatelstwa austriackiego po zawarciu przez ich rodziców związku małżeńskiego (legitymacja).
Jeżeli chodzi o małżonków lub zarejestrowanych partnerów obywatela austriackiego, obywatelstwo austriackie może być im nadane (na nich rozszerzone) po sześciu latach legalnego pobytu na terenie Austrii i spełnieniu przesłanek ogólnych, jeżeli żyją oni w legalnym związku małżenskim, albo w zarejestrowanym partnerstwie od co najmniej pięciu lat i prowadzą wspólne gospodarstwo domowe.

Jak wyglądają kwestie małżeństw mieszanych?
- Ważnym aspektem naszej działalności jest właśnie poradnictwo dla małżeństw mieszanych. Współmałżonek polskiego, nie będący obywatelem UE, otrzymuje, jeżeli spełnione są wymagane prawem przesłanki, kartę pobytową – Aufhenthalstskarte na okres pięciu lat i musi, dla zachowania prawa do pobytu na terenie Austrii, zgłaszać w okresie do jednego miesiąca w Urzędzie do Spraw Pobytu (MA35) wszystkie zaistniałe zmiany i okoliczności jak np. na rozwód, czy wyjazd osoby sprowadzjącej td. Dopiero po pięciu latach nieprzerwanego, legalnego pobytu na terenie Austrii nabywa on prawo do pobytu stałego i może otrzymać na wniosek, wystawianą na okres 10-ciu lat kartę pobytu stałego - Daueraufhenthaltskarte.

Czy pomagacie osobom, które przyjeżdżają do Austrii z dziećmi w wieku szkolnym np. w znalezieniu szkoły?
- W Austrii dzieci zapisuje się do szkół na początku roku: luty, marzec. Trudniej jest znaleźć właściwą szkołę, jeśli ktoś przyjedzie później, np. w wakacje. W tej sytuacji będziemy starali się pomóc mu udzielając np. informacji o systemie szkolnictwa w Austrii, instytucjach właściwych dla dzieci podlegających obowiązkowi szkolnemu, tzn. nie mających ukończonego 16 roku życia, lub szukając adresów odpowiednich szkół, czy udzielając innych koniecznych informacji. Problem natomiast jest z dziećmi, które mają ukończony 16 rok życia - nie podlegają one bowiem obowiązkowi szkolnemu i żadna szkoła publiczna nie jest zainteresowana przyjęciem takiej osoby bez znajomości języka niemieckiego. Młodociani mają też problem ze znalezieniem praktyki zawodowej.

Może na koniec warto dodać, czym się Państwo nie zajmujecie.
-W pierwszym rzędzie nie jesteśmy w stanie udzielać pomocy finansowej, gdyż nie dysponujemy żadnym funduszem. Nie zajmujemy się pomocą w szukaniu mieszkań - kiedyś, jeszcze za czasow istnienia Wiener Integrationsfonds, istniała możliwość takiej pomocy - teraz nie jest to możliwe. Naturalnie, że mogę napisać pismo do Komisji Odwoławczej w sprawie przyznania mieszkania danej osobie, pomóc w przygotowaniu koniecznej dokumentacji, ale na samą decyzję nie ma to żadnego wpływu.
Nie jestem również w stanie znaleźć nikomu pracy, w sensie pośrednictwa typowego dla instytucji zajmujących się taką działalnością. Firmy nie zgłaszają u nas swoich zapotrzebowań, nie mogę więc zadzwonić od razu do pracodawcy, że jest u mnie właśnie wykwalifikowana kucharka czy fryzjerka i poprosić o jej przyjęcie. Mogę pomóc, jak już mówiłam, napisać pisma motywacyjne, życiorys, przygotować do rozmowy kwalifikacyjnej, poszukać ofert w Internecie.
Przypomnę na koniec starą prawdę, że nieznajomość prawa szkodzi i w interesie każdego z nas leży, szczególnie na początku nowej drogi życiowej, uzyskanie podstawowych i kompetentnych informacji. Oszczędzamy sobie w ten sposób wielu rozczarowań. Dlatego też zapraszam do naszego Centrum Poradnictwa. Jedyne co trzeba u nas zainwestować, to czas. Udzielamy porad w 18 różnych językach. Poradnictwo istnieje od 1983 roku – i już sam ten fakt świadczy o ogromie doświadczeń i kwalifikacjach naszych pracowników. Porad w języku polskim udziela oprócz mnie dr Manfred Fraunlob, długoletni, doświadczony pracownik Wiener Integrationsfonds, a od 2004 roku doradca w Centrum Poradnictwa dla Migrantów.

Halina Iwanowska, Polonika nr 195, kwiecień 2011

Beratungszentrum für Migranten und Migrantinnen
1010 Wien, Hoher Markt 8/4/2/2
Tel. 01 / 712 56 04 23
Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript., www.migrant.at 

Poradnictwo w języku polskim:
mgr Iwona Kryńska: pon.,wt. od godz. 09:00 do godz. 13:00 i w czw. od godz. 15:00 do godz. 17:30 (po uprzednim ustaleniu terminu), tel.01/ 712 56 04-23
dr Manfred Fraunlob: śr., pt., od godz. 09:00 do godz. 13:00 i w czw. od godz. 15:00 do godz. 19:00 (po uprzednim ustaleniu terminu) tel.01/ 712 56 04-23 

Doradztwo dla migrantów na terenie Austrii:

Zentrum für MigrantInnen Oberösterreich (MIGRARE)
4020 Linz, Humboldtstraße 49/1
Tel. +43 732 / 66 73 63
Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript., www.migrare.a t

IAM - Institut für Arbeitsmigration Beratung für Ausländerinnen und Ausländer
9020 Klagenfurt, Adolf Kolpinggasse 10
Tel. 0463 / 509301
Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript., www.iam.co.at 

Verein zur Beratung und Betreuung von Ausländern in Salzburg (VEBBAS)
5020 Salzburg, Elisabethkai 60/5
Siebenstätterstraße 15 / 1. Stock
Tel. 0662 / 87 32 48
Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript., www.vebbas.at 

Zentrum für MigrantInnen in Tirol (ZEMIT)
6020 Innsbruck, Blasius - Hueber - Straße 6
Tel. 0512 / 57 71 70
Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript., www.zemit.at 

Zentrum zur sozialmedizinischen, rechtlichen und kulturellen Betreuung von AusländerInnen in Österreich (ZEBRA)
8010 Graz, Schönaugürtel 29 / I. Und II. Stock
Tel. 0316 / 83 56 30
Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript. , www.zebra.or.at