Kary?
Ustawa bardzo wyraźnie wskazuje, jakie „kary” mogą stosować nauczyciele. Zabronione są wszelkie rodzaje kar cielesnych, obrażanie i nakładanie kar grupowych na całą klasę (chodzi o sytuację, w której winowajca nie może zostać odnaleziony). Zgodnie z § 47 ust. 1 SchUG dozwolone są wszelkie „środki edukacyjne”, czyli metody, za pomocą których nauczyciel może motywować i chwalić uczniów, a w przypadku niewłaściwego zachowania kierować prośby, nakładać nagany, wymagać uzupełnienia niedopełnionych obowiązków i przeprowadzać rozmowy indywidualne z uczniem (ewentualnie także z rodzicami).

W szczególnie ciężkich przypadkach dyrekcja szkoły może przenieść ucznia do klasy równoległej lub jeżeli uczeń stwarza zagrożenie dla nauczycieli i/lub uczniów – zażądać zawieszenia go w szkole. Uczeń nie może już wtedy uczestniczyć w lekcjach. Zawieszenie może trwać maksymalnie cztery tygodnie.

Kiedy można „wylecieć” ze szkoły?
Wydalenie ze szkoły może nastąpić, jeżeli uczeń rażąco narusza obowiązki szkolne, wszelkie możliwe sposoby wychowania (stosowane środki edukacyjne) nie przynoszą efektu, a uczeń stanowi zagrożenie. Uprzednio należy jednak zwołać konferencję w radzie szkoły, bo bez niej nie można zostać po prostu wyrzuconym. Tam omawiany jest następnie sposób postępowania i ewentualnie składany wniosek o wydalenie ze szkoły do okręgowego inspektora szkolnego (Bezirksschulinspektor in der Bezirkshauptmannschaft). Uczeń ma prawo być wysłuchanym przed podjęciem decyzji o wydaleniu ze szkoły. Pomoc może zaoferować mu m.in. rzecznik dzieci i młodzieży (Kinder- und Jugendanwaltschaften).

Zostawanie po lekcjach (Nachsitzen)
Zatrzymanie/zostawanie po lekcjach w ramach kary jest niedozwolone. Dozwolone jest natomiast zatrzymanie w celu odrobienia zaległości w obowiązkach szkolnych, np. w przypadku nieusprawiedliwionej nieobecności ucznia w szkole. W tym czasie uczeń musi znajdować się pod opieką nauczyciela. O zatrzymaniu należy niezwłocznie powiadomić rodziców lub opiekunów prawnych.

Prace domowe
Zgodnie z ustawą o nauczaniu szkolnym, prace domowe muszą dać się odrobić bez pomocy, np. rodzica. Oznacza to, że nowy materiał nie może być opracowywany w ramach pracy domowej. Ponadto nauczyciele mają obowiązek – zadając prace domowe – zwracać uwagę na zakres zajęć w danym dniu, a także na prace domowe z pozostałych przedmiotów.

Prace domowe na weekend?
Prace domowe na soboty, niedziele lub święta czy ferie mogą być zadane wyłącznie wtedy, gdy ich odrobienie jest możliwe jeszcze w piątek, biorąc pod uwagę wszystkie inne zadane prace domowe, w tym także konieczność przygotowania się do sprawdzianów i referatów.

Samodzielne usprawiedliwianie nieobecności
Począwszy od 9. klasy uczniowie mogą sami usprawiedliwiać swoją nieobecność w szkole. Rodzice muszą jednak wyrazić uprzednio pisemną zgodę w tym zakresie. Od 18. roku życia uczniowie mogą sami usprawiedliwić się, nawet bez zgody rodziców.

Telefon komórkowy
W trakcie zajęć nie wolno wykonywać połączeń telefonicznych ani wysyłać SMS-ów. O tym, czy telefon komórkowy może być używany na lekcjach (np. do robienia notatek w kwestii prac domowych), decyduje dana szkoła lub ewentualnie nauczyciel.

Nauczyciel może skonfiskować telefon komórkowy, jeśli zagraża bezpieczeństwu lub zakłóca lekcje. Telefon może również zostać skonfiskowany, jeśli jest używany do oszukiwania. Nauczyciel ma jednak obowiązek zwrócić urządzenie po zakończeniu lekcji!

Nauczycielom nie wolno odczytywać wiadomości ani przeglądać zawartości telefonu. Jeżeli istnieje podejrzenie popełnienia przestępstwa, np. jeśli na telefonie znajdują się filmy przedstawiające stosowanie przemocy na kimś, nauczyciel może wezwać policję, która może wówczas „przejrzeć” telefon.

Nagrywanie i zamieszczanie wizerunków nauczycieli na YouTube
W przypadku braku wyraźnej zgody nauczyciela na filmowanie nie można publikować nagrania wideo lekcji – dotyczy to nagrań, w których nauczyciel jest przedstawiany w sposób poniżający lub zawstydzający, a także nagrań „normalnych” lekcji.

Umieszczenie treści w Internecie, np. w celach edukacyjnych na zamkniętej grupie edukacyjnej na Facebooku, dla bezpieczeństwa wymaga wcześniej zgody nauczyciela i/lub dyrekcji szkoły.

Ubiór szkolny
Zgodnie z prawem uczniowie muszą nosić „odpowiednie ubranie”. Ubiór winien być schludny, czysty i nie przedstawiać niewłaściwych treści. Dyrekcja szkoły może zabronić noszenia poszczególnych kategorii ubrań, np. T-shirtów „promujących” przemoc lub ubrań z treściami seksualnymi. Konkretne zasady w tym zakresie mogą zostać określone w regulaminie szkoły (także bardziej rygorystycznie, jak obowiązek noszenia uniformów).

Lekcje religii
Od 14. roku życia uczniowie mogą sami odmeldować się z udziału w lekcjach religii. Pisemna zgoda rodziców nie jest wymagana. W większości przypadków odbywa się wówczas inna lekcja, np. etyka.

dr Agata Wolińska-Umschaden, Polonika nr 301, marzec/kwiecień 2024