Oczywiste jest, że pracując musimy odprowadzić podatek od uzyskanego dochodu. Pracując w Austrii, od otrzymanych dochodów musimy zapłacić podatek w Austrii. Czy automatycznie unikamy opodatkowania w Polsce?

Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: ustawa o PIT), osoby fizyczne mieszkające w Polsce, a więc rezydenci polscy, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów, bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów – jest to tzw. nieograniczony obowiązek podatkowy. Nie oznacza to jednak, że podatek należy zapłacić dwukrotnie. Zapobiegają temu zarówno przepisy ustawy o PIT, jak i umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, które Polska podpisała m.in. ze wszystkimi państwami członkowskimi Unii Europejskiej.

Certyfikat rezydencji podatkowej
Certyfikat rezydencji podatkowej dla osób fizycznych to dokument zaświadczający o miejscu zamieszkania podatnika dla celów podatkowych. Wydawany jest on na wniosek podatnika przez właściwy organ administracji podatkowej państwa (urząd skarbowy) według miejsca zamieszkania. Stanowi on podstawę do przyjęcia, iż wszystkie dochody danej osoby podlegają opodatkowaniu w jednym państwie. To właśnie rezydencja podatkowa decyduje o tym, w którym państwie podatnik podlega nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu. Należy pamiętać, że polskie urzędy skarbowe sprawdzają w ramach czynności kontrolnych, czy w świetle polskiego prawa podatnik ma miejsce zamieszkania w Polsce, a więc jest rezydentem, i czy musi tam rozliczyć się z zagranicznych dochodów.

Centrum interesów
Jeżeli posiadamy centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) na terytorium Polski lub przebywamy na terytorium Polski dłużej niż 183 dni w roku podatkowym, należy złożyć roczne zeznanie podatkowe w Polsce. Czasem nawet wiąże się to z obowiązkiem wpłaty zaliczki na podatek dochodowy.
Pod pojęciem centrum interesów osobistych należy rozumieć wszelkie powiązania rodzinne, tzn. przede wszystkim ognisko domowe, aktywność społeczną, polityczną, kulturalną, obywatelską itp. Centrum interesów gospodarczych to przede wszystkim miejsce prowadzenia działalności zarobkowej, ulokowania źródła dochodów, posiadanych inwestycji, majątku nieruchomego i ruchomego, przedmiotu polis ubezpieczeniowych, zaciągnięcia kredytów, kont bankowych itd.
Ustalenie ośrodka interesów życiowych
Ustalenie ośrodka interesów życiowych, którego położenie decyduje o miejscu rezydencji podatkowej, wymaga dokonania indywidualnej oceny wszelkich okoliczności faktycznych wskazujących, z którym państwem od chwili wyjazdu z Polski łączą podatnika silniejsze powiązania osobiste i gospodarcze.
Jeżeli nie można ustalić, w którym państwie dana osoba ma swój ośrodek interesów życiowych, za miejsce zamieszkania uznaje się to państwo, w którym ona zwykle przebywa. W następnej kolejności pod uwagę bierze się jej obywatelstwo, a potem również takie okoliczności jak:
• pobyt najbliższej rodziny za granicą (np. współmałżonek, dzieci),
• posiadanie mieszkania do własnej dyspozycji w drugim państwie (najem, własność),
• inne okoliczności (np. umowa o pracę na czas nieokreślony, umowa najmu na czas nieokreślony, umowy z dostawcami mediów),
• posiadanie majątku ruchomego i nieruchomego za granicą (np. samochód, dom),
• uzyskanie certyfikatu rezydencji podatkowej drugiego państwa.
Należy zatem pamiętać, iż sam fakt wyjazdu za granicę (na okres dłuższy niż 183 dni w roku podatkowym) automatycznie nie świadczy o wyłączeniu nieograniczonego obowiązku podatkowego na terenie Polski. Zgodnie z przepisem art. 3 ust. 2a ustawy o PIT ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu podlegają osoby, które nie posiadają miejsca zamieszkania na terytorium Polski. Będą to osoby, których pobyt w Polsce ma charakter czasowy, a osobom tym nie towarzyszy zamiar stałego pobytu w Polsce. Osoby fizyczne, jeśli nie mają miejsca zamieszkania na terytorium Polski, podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od osiąganych w Polsce, określonych w przepisie dochodów.

Metoda wyłączenia z progresją
Umowy przewidują dwie metody unikania podwójnego opodatkowania: metodę wyłączenia z progresją i metodę odliczenia proporcjonalnego. Polska zawarła z Austrią umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania, która przewiduje metodę wyłączenia z progresją. Co to oznacza i jak oblicza się wówczas podatek?
Zgodnie z art. 27 ust. 8 ustawy o PIT, jeżeli podatnik, oprócz dochodów podlegających opodatkowaniu, osiągał również dochody z tytułu działalności wykonywanej poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub ze źródeł przychodów znajdujących się poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podatek określa się w następujący sposób:
- do dochodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym dodaje się dochody zwolnione od tego podatku i od sumy tych dochodów oblicza się podatek według skali 17% minus kwota zmniejszająca podatek,
- następnie ustala się stopę procentową tego podatku do tak obliczonej sumy dochodów,
- ustaloną w ten sposób stopę procentową stosuje się do dochodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym.
Jeżeli wynagrodzenie zagraniczne jest jedynym dochodem, a podlega powyższej metodzie, nie ma obowiązku składania zeznania. Wyjątek stanowi chęć skorzystania z preferencyjnego rozliczenia rocznego, czyli złożenia zeznania łącznie z małżonkiem lub opodatkowania dochodów w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowujących dzieci.

Agata Wolińska-Umschaden, Polonika nr 279, lipiec/sierpień 2020