W sali balowej Europy, jaką od lat jest Wiedeń, odbędzie się w tym roku 450 balów. Sezon balowy 2023/24 rozpoczął się jak zwykle 11 listopada o godzinie 11:11 tradycyjnym kadrylem wiedeńskich szkół tańca na Graben.

Pierwszym balem otwierającym sezon jest Rauchfangkehrerball, czyli Bal Kominiarzy, jaki odbywa się w listopadzie w Palais Ferstel. Długi sezon balowy wieńczy w czerwcu Oberösterreicher Ball, czyli Bal Mieszkańców Górnej Austrii.
Wiedeńska Izba Gospodarcza w tym roku na balach spodziewa się 540 000 gości i obrotów w wysokości 175 milionów euro.

Wiedeńska tradycja
Niepowtarzalną atmosferę na balu wiedeńskim stwarza niezwykle ceremonialny program. Źródeł karnawałowej pasji wiedeńczyków należy szukać w XVIII wieku, kiedy to noszenie masek i kostiumów było zastrzeżone wyłącznie dla szlachetnie urodzonych i jedynie w ramach imprez zamkniętych. Aby zrekompensować tę niesprawiedliwość, cesarz Józef II udostępnił zabawy taneczne w Salach Redutowych Hofburgu wszystkim chętnym. Wiedeńczycy podpatrzyli wtedy dworskie zwyczaje, które pielęgnują do dzisiaj: świadczą o tym rygorystyczne reguły na balach w zakresie obowiązujących strojów, fanfary na otwarcie, uroczyste wejście debiutantek i debiutantów, obowiązkowy okrzyk „Alles Walzer!” (wszyscy do walca!), układy taneczne i wybór muzyki, tzw. wstawka o północy (najczęściej jest to kadryl) oraz zakończenie zabawy. Niespotykaną gdzie indziej tradycją na balu w Wiedniu jest tzw. Damenspende – zwyczaj wręczania oryginalnego upominku każdej z pań wchodzących do sali.

W rytmie walca
Walca na salony Wiednia wprowadził obradujący w latach 1814/15 Kongres Wiedeński. Obradom politycznym towarzyszyło tak wiele balów, że nazwano go „kongresem tańczącym”. Postanowienia Kongresu przestały już dawno temu obowiązywać, ale pozostał po nich trwały ślad kulturowy – walc wiedeński okrzyknięty królem walców. Johann Strauss ojciec, który ugruntował pozycję króla walca swoimi licznymi (aż 152!) znakomitymi kompozycjami, występował wraz ze swoją orkiestrą w salach balowych od Wiednia po Londyn. „Czy mogę prosić?” – tak brzmiały najpiękniejsze słowa, jakie można było usłyszeć na wiedeńskim balu. Co ciekawe, na początku fakt, że walca tańczy się w parach, wywołał u wiedeńczyków spore oburzenie i wprowadzał gości w zakłopotanie.

66. Bal w Operze
Co roku do tej jednej z najpiękniejszych balowych sal świata przybywają znakomici, prominentni goście: koronowane głowy, znani politycy, hollywoodzkie gwiazdy – w sumie 5150 gości balowych. W tym roku aż 160 par debiutantów, a więc o 16 więcej niż do tej pory, przejdzie tańczyć Poloneza op. 525 Carla Michaela Ziehrera. Tiary dla debiutantek zaprojektowała dyrektor artystyczna firmy Svarowski, Giovanna Engelbert. Są one prezentem dla debiutantek, z kolei debiutanci otrzymają perłowe spinki do mankietów, zaprojektowane przez słynnego wiedeńskiego jubilera, Heldweina.
Na 64. Balu w Operze po raz pierwszy podczas otwarcia wystąpił polski znakomity tenor Piotr Beczała, który zaśpiewał arię „E Lucevan Le Stelle” z opery „Tosca”, a potem wraz z żoną rzucił się w wir tańca. W tym roku także obok znakomitych śpiewaczek operowych, Elīny Garanča i Sereny Sáenz, usłyszymy ponownie Piotra Beczałę. Wykona on arie z oper „Carmen” Georges’a Bizeta i „Don Carlos” Giuseppe Verdiego oraz pieśń meksykańską „Granada“, skomponowaną przez Agustina Larę.
Aleksiej Ratmański, jeden z najważniejszych choreografów naszych czasów, w tym roku po raz pierwszy tworzy choreografię na Bal w Operze. Pierwsi soliści Baletu Państwowego zatańczą do elegijno-romantycznego walca „La Séparation” c-moll op. 39 nr 1 ukraińskiego kompozytora Mykoły Łysenki, aby w ten sposób wysłać światu przesłanie na rzecz pokoju.
Na 66. Balu w Operze wszystko poza tym będzie prawie takie samo: 5150 gości balowych, 150 muzyków, 480 kompozycji kwiatowych, 320 pracowników gastronomii. Przed telewizorami zaś zasiądzie około 2,5 mln telewidzów. Znacznie wzrosły ceny biletów: od osoby trzeba zapłacić 385 euro, z tego 35 euro przeznaczonych zostanie, podobnie jak w roku ubiegłym, na cele charytatywne w ramach akcji „Austria pomaga Austrii”. Loża główna kosztuje 24 500 euro, loża przy scenie: 14 000 euro, stoły przy scenie: 14 000 euro. Ale na próbie generalnej, odbywającej się zawsze w przeddzień balu, wszystkie gwiazdy i debiutantów można podziwiać na stojąco za jedyne 35 euro! Kto jednak zechce poczuć się jak na prawdziwym balu i spojrzeć z loży na debiutantów i artystów – musi zapłacić 85 euro. Warto wspomnieć też o innych kosztownych przyjemnościach, np. małe piwo kosztuje 14,50 euro, woda minerala 9,90 euro, kieliszek wina od 16 euro, kieliszek szampana 21 euro. A słynne frankfurterki z bułką można zjeść za „tylko“ 16 euro.
Jak co roku po części oficjalnej zabrzmi formułka wywodząca się z czasów słynnych balów prowadzonych przez Johanna Straussa: „Alles Walzer”. O północy będzie kadryl, a bal zakończy się o 5.00 nad ranem. Jego zakończenie również ma swoją tradycję. Światło w sali balowej jest przygaszane, orkiestra intonuje pieśń Ferdinanda Raimunda „Brüderlein fein, musst nicht gar so traurig sein” i najbardziej wytrzymali tancerze jeszcze raz wychodzą na parkiet. Jak zwykle ostatni goście zabiorą na pamiątkę kwiaty, którymi przyozdobiona jest sala. Wiadomo z poprzednich lat, że 40 000 kwiatów znika w ciągu dwóch godzin. W tym roku będzie z pewnością podobnie.

Inne bale wiedeńskie
Wiele wiedeńskich balów jest organizowanych przez przedstawicieli różnych zawodów. Wytworny i atrakcyjny program Balu Właścicieli Kawiarń zamienia wiedeński Hofburg w najbardziej wystawną w mieście kawiarnię z dancingiem. Bal Cukierników podejmuje gości bogactwem deserowych smaków.
Powszechnie za nieoficjalny punkt kulminacyjny karnawału uważa się Bal Filharmoników Wiedeńskich. Odbywa się on w salach gmachu Musikverein, skąd na cały świat transmitowany jest Noworoczny Koncert Filharmoników Wiedeńskich. Podczas tego balu muzyków można zastać przy instrumentach tylko na otwarciu. Oni także wolą tego dnia poszaleć na parkiecie.
Na Balu Myśliwych goście w Hofburgu występują w tradycyjnych strojach. Podczas Balu Kwiatów Wiedeńskich Ogrodów Ratusz Wiedeński zamienia się w ogromne kwiatowe morze. Wiedeński Bal Nauki również organizowany jest w Ratuszu. Wiedeński Kursalon to miejsce, w którym bracia Straussowie świętowali swoje największe sukcesy. Teraz goście mają tu możliwość tańczenia przy dźwiękach walca na Balu Johanna Straussa. Oprócz wspomnianych już imprez, odbywają się jeszcze Bal Lekarzy, Bal Prawników, Bal Policjantów, a nawet Bal Ciężarowców.
Zamknięcie każdego balu przebiega zawsze zgodnie z tradycyjnym rytuałem: światło w sali balowej jest przygaszone, jako ostatni taniec intonuje się wolny walc. Huczna noc w Wiedniu kończy się przy stoisku z kiełbaskami lub przy gulaszu w kawiarni.
Macie zatem do wyboru aż 450 balów: wielkich i małych. Sezon kończy się w czerwcu! A począwszy od listopada – zacznie się następny.

Justyna Ossowska, Polonika nr 300, styczeń/luty 2024