Jestem rozwiedzioną i samotną matką. Ojciec płaci regularnie za utrzymanie, ale teraz dziecko potrzebuje aparatów ortodontycznych. Czy ojciec musi za to zapłacić?

– Alimenty na dzieci to męcząca sprawa, zwłaszcza dla samotnych matek. Już przy bieżącym utrzymaniu często zdarza się, że ojciec płaci tylko nieregularnie, a nawet odmawia udzielenia pomocy swojemu dziecku. Ale nawet jeśli bieżące utrzymanie jest jasno określone i opłacone, regularnie dochodzi do sporów dotyczących tego, kto musi płacić za tak zwane specjalne potrzeby.
Specjalne potrzeby są nadzwyczajnymi wydatkami, które powstają tylko w wyjątkowych przypadkach i wykraczają poza zwykły zakres. Obejmuje to w szczególności specjalne koszty szkolenia lub kosztowne leczenie medyczne, które nie są objęte ubezpieczeniem zdrowotnym.
Jednym z najczęstszych problemów jest aparat ortodontyczny dziecka. Niestety, nie ma tu jasnej regulacji prawnej. To, czy koszty ponosi rodzic pozostający na utrzymaniu, zależy głównie od sytuacji finansowej rodziców. Dodatkowe płatności na specjalne potrzeby należą się tylko wtedy, gdy dziecko ma zwiększone zapotrzebowanie z wyjątkowych i uzasadnionych powodów i koszty nie mogą być pokryte z bieżących alimentów, szczególnie w takich przypadkach, gdy koszt specjalnej potrzeby przerasta różnicę między otrzymywanymi alimentami a tzw. „regularną potrzebą” (tzw. Regelbedarf).
„Regularna potrzeba” odpowiada średniej potrzebie dziecka na jego zwykłe koszty utrzymania (np. na zakwaterowanie, jedzenie, odzież, edukację, czas wolny i kieszonkowe). Jej wysokość ustalana jest rocznie przez ministerstwo ds. rodziny. Są to stałe kwoty, które zależą od wieku dziecka i są dostosowywane do indeksu cen konsumpcyjnych każdego roku.
„Regularna potrzeba” wynosi obecnie od 204 EUR (dla małych dzieci) do 569 (dla pełnoletnich dzieci na utrzymaniu rodziców). Nastolatki potrzebują obecnie 385 EUR.
Dla przykładu: jeśli rodzic płaci miesięczne alimenty w wysokości 500 EUR na swoje 12-letnie dziecko, to pozostaje kwota 115 EUR na te specjalne potrzeby (500–385). Czyli dopiero, jeśli specjalna potrzeba przekroczy tę kwotę 115 EUR, to wtedy mówimy o braku jego pokrycia, co oznacza roszczenie o dodatkową zapłatę przez rodzica płacącego alimenty. Jednak jednorazowe zakupy są zwykle rozdzielane na rozsądny okres czasu. Natomiast w przypadkach, gdzie bieżące alimenty są niższe niż „regularna potrzeba”, to dopłata na nie zasadniczo się należy.
Istotnym warunkiem jest poza tym konieczność zaspokojenia specjalnej potrzeby, czyli w danym przypadku konieczność użycia aparatów ortodontycznych z medycznego punktu widzenia. Niestety, jeśli dziecko ma założone aparaty ortodontyczne z czysto kosmetycznych powodów, to wtedy dopłata się nie należy. Ale nawet też w przypadkach, w których taka potrzeba medyczna istnieje, to rodzic płacący alimenty nie musi dopłacać do najdroższych aparatów dostępnych na rynku. Musi dopłacić tylko do takiego aparatu, który jest cenowo najkorzystniejszy na rynku. Jeśli rodzice nie mogą dojść do porozumienia, ostatecznie sąd podejmuje decyzję. Aby uniknąć sporów, zaleca się wyraźne określenie w umowie o alimenty, które wydatki należy uznać za specjalne potrzeby i do których rodzic płacący alimenty będzie musiał dopłacać.

Niedawno urodziłam niepełnosprawne dziecko. Podczas całej ciąży wykonałam wszystkie badania, mimo to lekarz nie rozpoznał, że moje dziecko ma tzw. zespół Downa. Czy mogę żądać od lekarza odszkodowania?
– Nowoczesne metody badania, takie jak badanie przesiewowe narządów i test fałdowania na szyję, mogą wykryć większość chorób i niepełnosprawności (np. wady serca, zespół Downa) podczas ciąży i ewentualnie można wtedy przerwać ciążę.
Jeśli lekarz mógł rozpoznać niepełnosprawność i nie udzielił tej informacji swojej ciężarnej pacjentce, pojawia się kwestia odpowiedzialności. Zgodnie z orzecznictwem w takim przypadku rodzice mogą żądać się od lekarza zapłaty odszkodowania. To odszkodowanie płacone jest w formie alimentów na dziecko, ponieważ matka w przypadku poprawnego poinformowania przez lekarza i przez to wiedzy o niepełnosprawności zdecydowałaby się ewentualnie na przerwanie ciąży.
W opinii sądu najwyższego (tzw. Obersten Gerichtshof) roszczenie o odszkodowanie w takich przypadkach ma jedynie na celu zrekompensowanie szczególnej zwiększonej potrzeby utrzymania niepełnosprawnego dziecka. Jednak to rozumowanie nie jest tak naprawdę przekonujące, ponieważ przyznawane są nie tylko zwiększone potrzeby alimentacyjne z powodu niepełnosprawności dziecka, ale całe jego utrzymanie. Byłoby zatem konsekwentne, gdyby rodzice otrzymywali albo całkowite utrzymanie w obu przypadkach, albo tylko zwiększoną potrzebę alimentów przy urodzeniu dziecka niepełnosprawnego. W takich przypadkach ostateczną decyzję podejmuje sąd.

Zamówiłam w cukierni tort urodzinowy. Dokładnie podałam datę, na którą ten tort potrzebuję. Niestety tort nie był gotowy na czas. W cukierni powiedziano mi, że jest do odebrania dzień później. Naturalnie odmówiłam tego odbioru, ale cukiernia żąda ode mnie zapłaty. Czy muszę jej zapłacić?
– Zlecenia takiego typu, czyli na daną okazję, stanowią transakcje o bezwzględnie wiążącym terminie (tzw. Fixgeschaeft). Ważne jest, aby osoba wykonująca to zlecenie poinformowana została o terminie wykonania. Umowa zawiera więc automatycznie regulację, że w razie opóźnienia z wykonaniem pracy nie ma możliwości poprawy (Nachfristsetzung), tylko umowa rozpada się całkowicie. To wynika już z natury takiej transakcji. Po terminie zleceniodawca nie jest już zobowiązany do odebrania towaru i równocześnie nie jest zobowiązany do zapłaty za opóźniony towar.